Chuyển tới nội dung

Phân bón và dinh dưỡng cây trồng

Biểu Hiện, Tác Hại Khi Thừa Lưu Huỳnh, Thiếu Lưu Huỳnhh Ở Cây Trồng

Biểu Hiện, Tác Hại Khi Thừa Lưu Huỳnh, Thiếu Lưu Huỳnh Ở Cây Trồng

Lưu huỳnh là nguyên tố trung lượng không thể thiếu đối với cây trồng, có vai trò nền tảng trong việc tổng hợp protein, điều hòa sinh trưởng và nâng cao chất lượng nông sản. Thiếu hoặc thừa lưu huỳnh đều gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho cây.

Lưu Huỳnh (S) là gì?

Lưu Huỳnh tham gia vào quá trình tổng hợp protein, enzyme, và nhiều hợp chất sinh lý thực vật
Lưu Huỳnh tham gia vào quá trình tổng hợp protein, enzyme, và nhiều hợp chất sinh lý thực vật

Lưu huỳnh (Sulfur – S) là một nguyên tố trung lượng thiết yếu cho cây trồng. Khác với các nguyên tố vi lượng (như Bo, Zn, Mn), cây cần lưu huỳnh với lượng lớn hơn, nhưng ít hơn so với các nguyên tố đa lượng như Nitơ (N), Phốt pho (P), Kali (K).

Cây trồng hấp thụ lưu huỳnh chủ yếu dưới dạng sulfat (SO₄²⁻), một dạng hòa tan trong nước dễ hấp thu qua rễ. Lưu huỳnh cũng có thể được cây hấp thụ một phần qua lá từ dạng khí SO₂ hoặc từ các phân bón dạng lỏng.

Theo International Plant Nutrition Institute (IPNI), Nutrient Source Specifics: Sulfur (2014):

“Sulfur-containing amino acids like cysteine and methionine are essential for protein synthesis and the formation of enzymes that control biochemical reactions in plants.”

Vai trò của Lưu Huỳnh với cây trồng

Vai trò của Lưu Huỳnh với cây trồng
Vai trò của Lưu Huỳnh với cây trồng

Tổng hợp protein và enzyme

Lưu huỳnh là thành phần cấu tạo của hai amino acid quan trọng: cysteine và methionine nền tảng cho mọi protein và enzyme trong cây.

Tạo diệp lục tố và thúc đẩy quang hợp

Dù không trực tiếp cấu thành diệp lục, nhưng S cần thiết để hình thành các coenzyme và tổng hợp protein tham gia vào quá trình tạo diệp lục.

Tăng cường khả năng chống chịu

Lưu huỳnh giúp cây tăng khả năng chống lại sâu bệnh, đặc biệt ở cây có tinh dầu như cải, hành, tỏi, vì S là nguyên tố chính hình thành hợp chất có mùi kháng khuẩn.

Cải thiện chất lượng nông sản

S góp phần làm tăng mùi vị, màu sắc và giá trị thương phẩm của sản phẩm nông nghiệp, đặc biệt là hành, tỏi, cải bắp và cây lấy dầu.

Các bài viết liên quan:

Biểu hiện và tác hại khi thừa Lưu huỳnh

Biểu hiện khi thừa Lưu Huỳnh đối với cây trồng

Lá có dấu hiệu cháy khô từ mép và ngọn

  • Do lượng sulfat quá mức làm gia tăng áp lực thẩm thấu trong rễ, khiến tế bào mất nước cục bộ.
  • Lá cây bắt đầu cháy mép, sau đó khô từ chóp lá lan dần vào gân chính, có thể xuất hiện màu vàng cam đến nâu cháy.
  • Thường nhầm với hiện tượng cháy do nắng hoặc do thiếu kali, nhưng nếu xảy ra trên toàn bộ vườn sau khi bón phân chứa nhiều S thì cần nghĩ đến thừa lưu huỳnh.

Theo Sulphur in Agriculture, 1986:

“Excess sulfur can be converted under anaerobic conditions to hydrogen sulfide (H₂S), a phytotoxic gas which smells like rotten eggs and damages plant roots.”

Cây còi cọc, phát triển chậm dù đã đủ N, P, K

  • Do S cạnh tranh hấp thu với các ion như Canxi (Ca²⁺), Magie (Mg²⁺), Kali (K⁺) và đặc biệt là Phospho (P), gây thiếu cục bộ những chất này trong rễ.
  • Rễ phát triển kém, lượng rễ tơ giảm, làm cây suy yếu toàn diện.

Các bài viết liên quan:

Đất có mùi trứng thối – H₂S (hydrogen sulfide)

  • Khi lưu huỳnh tồn tại quá nhiều trong điều kiện yếm khí (đất úng, thiếu oxy), vi khuẩn khử sulfat sẽ tạo ra khí H₂S độc.
  • H₂S gây hoại tử rễ, phá hủy tế bào mô mềm, dẫn đến thối rễ hàng loạt.
  • Hiện tượng này thường gặp ở ruộng lúa ngập nước hoặc vùng đất phèn mặn có bón thừa SA hoặc phân hữu cơ có lưu huỳnh chưa phân giải.

Theo FAO Soil Bulletin 41:

“Excess sulfur in waterlogged soils can be reduced by anaerobic bacteria to hydrogen sulfide (H₂S), a phytotoxic gas which damages root membranes and inhibits respiration.”

Tác hại khi thừa Lưu Huỳnh đối với cây trồng

Gây độc rễ, thối rễ, mất khả năng hút nước

  • Khí H₂S xâm nhập mô rễ, gây oxy hóa cytochrome là hệ enzyme hô hấp chính, làm ngưng trệ hô hấp hiếu khí.
  • Kết quả là rễ bị nghẹt, úng nội sinh, cây bị thiếu oxy mô, giảm sinh trưởng mạnh.

Làm chua đất nhanh, giảm pH đất

  • Dư lượng sulfat sẽ chuyển hóa thành acid sulfuric (H₂SO₄) trong điều kiện ẩm làm giảm pH nhanh chóng.
  • Điều này làm giảm hoạt động của vi sinh vật có lợi, phá vỡ cân bằng sinh học đất.

Ức chế hấp thu chất dinh dưỡng khác

  • Đặc biệt là phospho (P), canxi (Ca) và kali (K) những chất bị cạnh tranh trực tiếp với ion sulfat hoặc bị kết tủa do độ chua tăng.
  • Hệ quả là mất cân bằng dinh dưỡng thứ cấp, cây bị thiếu chất dù đã được bón.

Theo Zhang & Frankenberger, 2005:

“High levels of sulfate can depress the uptake of phosphorus and calcium, leading to secondary deficiencies that reduce crop productivity.”

Biểu hiện và tác hại khi thiếu Lưu Huỳnh ở cây trồng

Biểu hiện khi thiếu Lưu Huỳnh đối với cây trồng

Vàng lá non trước (chứ không phải lá già như khi thiếu N)

  • Lưu huỳnh không di động trong cây, nên khi thiếu, phần lá non bị ảnh hưởng đầu tiên do không nhận đủ dinh dưỡng mới.
  • Lá non có màu vàng chanh nhạt, đôi khi ánh trắng, gân lá có thể xanh mờ.

Lá nhỏ, mỏng, mềm, phát triển chậm

  • Do thiếu S nên cây không tổng hợp đủ methionine & cysteine, dẫn đến giảm tổng hợp protein, các tế bào mới không được cấu tạo đầy đủ.
  • Lá có xu hướng mỏng hơn bình thường, yếu, dễ gãy, mềm nhũn khi thời tiết ẩm.

Theo Marschner, Mineral Nutrition of Higher Plants, 2012

“Sulfur deficiency typically causes chlorosis of the younger leaves first, because sulfur is relatively immobile in the phloem.”

Cây còi cọc, lóng ngắn, ít nhánh

  • Do ảnh hưởng đến tổng hợp enzyme và quá trình chuyển hóa nội tiết, cây không kéo dài được thân, ảnh hưởng trực tiếp đến chiều cao và diện tích quang hợp.

Tăng tích lũy nitrat trong mô thực vật

  • Thiếu S làm gián đoạn chuỗi phản ứng khử nitrat. Nitrat bị ứ đọng trong lá và thân, không chuyển thành protein.
  • Nitrat dư thừa gây độc tố cho người tiêu dùng nếu là cây rau (xà lách, cải, dưa leo…).

Tác hại khi thiếu Lưu Huỳnh đối với cây trồng

Hiệu suất sử dụng đạm (N) kém

  • S cần thiết để kích hoạt enzym nitrate reductase nếu thiếu, cây không dùng được phân đạm đã bón, dẫn đến lãng phí.

Giảm năng suất và chất lượng nông sản

  • Thiếu S dẫn đến giảm tổng hợp protein giảm sinh trưởng, giảm quả, hạt lép, hàm lượng protein thấp trong nông sản.
  • Với cây công nghiệp: ảnh hưởng đến hương vị, màu sắc, sức khỏe cây dài hạn.

Giảm sức đề kháng và dễ mắc bệnh

  • Cây thiếu S tổng hợp ít glucosinolate, phytochemical, mất khả năng tự vệ trước sâu bệnh.

Theo Zhao et al., Annual Review of Plant Biology, 2010:

“Sulfur is critical to synthesizing plant defense compounds; sulfur-deficient plants are more vulnerable to diseases and insect attack.”

Giảm khả năng quang hợp

  • Do ảnh hưởng đến tổng hợp diệp lục, cây yếu, dễ bị bệnh.

Cách xử lý khi cây thiếu hoặc thừa Lưu Huỳnh

Khi thiếu Lưu Huỳnh ở cây trồng

  • Bổ sung qua lá (hiệu quả nhanh): Phun phân bón lá chứa lưu huỳnh dạng sulfate hoặc chelate, đặc biệt hiệu quả ở cây đang nuôi trái, cây bị úng rễ, đất bị nghẽn dinh dưỡng.
  • Kết hợp cải tạo đất: Tránh bón vôi hoặc phân giàu Ca đồng thời vì có thể gây kết tủa S, làm giảm hấp thu.

Khi thừa Lưu Huỳnh ở cây trồng

  • Ngưng bón các nguồn chứa S như Sunphat amôn, MgSO₄, v.v..
  • Tưới rửa đất kỹ để giảm S dư thừa, nhất là ở vùng đất thoát nước kém.
  • Bổ sung chất hữu cơ, phân bón trung vi lượng khác để cân bằng lại dinh dưỡng, nhất là Canxi và Magie, những yếu tố dễ bị S cản trở hấp thu.

Lưu ý: Dạng S chelate hữu cơ (ví dụ: S-IDHA) thường an toàn hơn trong điều kiện đất pH bất lợi và giúp cây hấp thu nhanh qua lá.

Biểu hiện, tác hại khi thừa lưu huỳnh, thiếu lưu huỳnh ở cây trồng

Với đội ngũ nhân sự hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nhập khẩu và kinh doanh phân bón, giải pháp dinh dưỡng cây trồng từ Châu Âu, Dynagro cam kết cung ứng những sản phẩm với chất lượng như đúng cam kết, mang hiệu quả bền vững, góp phần nâng tầm nông sản Việt trên thị trường thế giới.

Quý doanh nghiệp, quý đối tác quan tâm đến các dòng sản phẩm cung cấp dinh dưỡng toàn diện từ Châu Âu, xin liên hệ hotline (028) 6686 5593 để được tư vấn chi tiết và tận tình.