Chuyển tới nội dung

Phân bón và dinh dưỡng cây trồng

Biểu Hiện, Tác Hại Khi Thừa Đạm, Thiếu Đạm Ở Cây Trồng

biểu hiện tác hại khi thừa đạm, thiếu đạm ở cây trồng

Trong nông nghiệp, Đạm (Nitrogen – N) luôn được xem là yếu tố dinh dưỡng quan trọng nhất trong nhóm đa lượng, đóng vai trò trực tiếp đến sinh trưởng, năng suất và chất lượng nông sản. Tuy nhiên, việc bón thừa hoặc thiếu Đạm đều mang lại hệ quả bất lợi: thiếu đạm khiến cây còi cọc, lá vàng, năng suất giảm mạnh; trong khi thừa đạm gây lốp đổ, dễ sâu bệnh, chất lượng nông sản kém.

Theo báo cáo của FAO (2019), hiệu suất sử dụng phân đạm toàn cầu chỉ đạt khoảng 35%, tức là hơn 60% lượng đạm bị thất thoát ra môi trường, gây ô nhiễm đất, nước và khí quyển. Điều này cho thấy, quản lý và sử dụng đạm hợp lý là vấn đề cấp bách để vừa tăng năng suất, vừa bảo vệ môi trường.

Đạm (N) là gì?

Canxi là nguyên tố không di động
Canxi là nguyên tố không di động

Đạm (Nitrogen – N) là nguyên tố đa lượng thiết yếu, chiếm 1,5–4% trọng lượng khô của mô thực vật. Cây trồng hấp thu đạm chủ yếu ở hai dạng ion:

  • NO₃⁻ (Nitrat): di động nhanh trong đất, cây hấp thu dễ dàng.
  • NH₄⁺ (Amoni): hấp thu chậm hơn, dễ bị cố định trong đất, nhưng giúp cây duy trì dinh dưỡng bền hơn.

Trong tự nhiên, đạm là thành phần của:

  • Axit amin (cấu tạo nên protein).
  • Axit nucleic (ADN, ARN).
  • Diệp lục tố (chlorophyll – tham gia trực tiếp vào quang hợp).
  • Enzyme và coenzyme.

Vai trò của Đạm với cây trồng

Cách xử lý khi cây thiếu hoặc thừa Magie
Cách xử lý khi cây thiếu hoặc thừa Magie

Thúc đẩy sinh trưởng thân lá

Đạm là yếu tố quyết định tốc độ phân chia tế bào và phát triển thân lá, đặc biệt ở giai đoạn sinh dưỡng.

Tham gia trực tiếp vào quá trình quang hợp

Đạm là thành phần của diệp lục, giúp cây chuyển hóa ánh sáng thành năng lượng.

Tăng năng suất và chất lượng

Cây được cung cấp đủ đạm có lá xanh tốt, diện tích lá lớn, khả năng quang hợp mạnh, cho năng suất cao.

Liên quan đến khả năng chống chịu

Cung cấp đạm cân đối giúp cây khỏe mạnh, chống chịu sâu bệnh và điều kiện bất lợi tốt hơn.

Theo Marschner, H. (2012):

“Nitrogen is the nutrient that most frequently limits crop yields, as it is central to photosynthesis, protein synthesis and overall growth.”

Các bài viết liên quan:

Biểu hiện và tác hại khi thừa Đạm

Biểu hiện khi thừa Đạm đối với cây trồng

Màu sắc lá bất thường

  • Lá xanh đậm bất thường, phiến lá to, thân mềm yếu.

Chất lượng đậu trái kém

  • Cây phát triển thân lá mạnh, nhưng ra hoa và đậu quả kém.

Dễ đổ ngã

  • Tăng hiện tượng đổ ngã (lốp đổ) ở lúa, ngô, lúa mì.

Sinh trưởng chậm

  • Thời gian sinh trưởng kéo dài, chậm chín.

Tác hại khi thừa Đạm đối với cây trồng

Giảm năng suất thực tế

  • Do cây ưu tiên thân lá, ít hoa, ít quả.

Tăng sâu bệnh

  • Mô mềm dễ bị rệp, sâu cuốn lá, nấm bệnh tấn công.

Tích tụ Nitrat trong rau ăn lá

  • Nguy hiểm cho sức khỏe con người.

Ô nhiễm môi trường

  • Thất thoát nitrat gây ô nhiễm nguồn nước, phát thải khí nhà kính (N₂O).

Theo Ju, X. T., et al. (2009):

“Excessive nitrogen fertilization not only increases pest and disease incidence but also leads to nitrate accumulation in edible plant tissues, posing risks to human health.”

Biểu hiện và tác hại khi thiếu Đạm ở cây trồng

Biểu hiện khi thiếu Đạm đối với cây trồng

Màu sắc lá chuyển vàng dần

  • Lá vàng nhạt dần từ lá già, sau đó lan ra toàn cây.

Kém phát triển

  • Cây sinh trưởng kém, thân nhỏ, lá nhỏ.

Ảnh hưởng đến bộ rễ

  • Bộ rễ kém phát triển, ít rễ tơ.

Ở ngũ cốc

  • Cây thấp lùn, ít nhánh, bông nhỏ, hạt lép.

Ở rau màu

  • Lá mỏng, sản lượng thấp, phẩm chất kém.

Theo Fageria, N. K., Baligar, V. C., & Jones, C. A. (2010):

“Nitrogen deficiency reduces leaf area and chlorophyll content, leading to lower photosynthetic capacity and yield loss.”

Tác hại khi thiếu Đạm đối với cây trồng

Giảm năng suất nghiêm trọng

  • Cây còi cọc, chậm phát triển.

Ảnh hưởng chất lượng

  • Hạt nhỏ, ít protein, quả bé.

Chậm trễ thời gian sinh trưởng

  • Cây trổ bông muộn, quả chín không đồng đều.

Cách xử lý khi cây thiếu hoặc thừa Đạm

Khi thiếu Đạm ở cây trồng

  • Bón phân chia nhiều lần: Tránh bón dồn một lúc, nên bón thúc vào giai đoạn cây con, trước trổ bông, trước ra hoa.
  • Kết hợp phân hữu cơ: cải thiện khả năng giữ và nhả đạm.
  • Sử dụng phân bón lá chứa N để bổ sung nhanh cho cây.

Khi thừa Đạm ở cây trồng

  • Ngừng bón phân đạm ngay lập tức.
  • Tăng cường Kali và Lân để cân bằng dinh dưỡng, tăng cứng cây.
  • Tăng cường vi lượng (Zn, B, Fe) để hạn chế rối loạn sinh lý.
  • Tăng cường biện pháp phòng bệnh vì cây thừa đạm dễ bị sâu bệnh.
  • Quản lý nước hợp lý: với lúa, nên rút nước xen kẽ để giảm thất thoát N.

Các bài viết liên quan:

Đạm là “con dao hai lưỡi” trong quản lý dinh dưỡng cây trồng: Thiếu đạm: cây chậm phát triển, năng suất và chất lượng giảm mạnh; thừa đạm: cây xanh tốt giả, dễ sâu bệnh, giảm hiệu quả kinh tế và gây hại môi trường.

Quản lý đạm cần dựa trên: Phân tích đất trước vụ gieo trồng; nhu cầu dinh dưỡng của từng loại cây và giai đoạn sinh trưởng; nguyên tắc 4 đúng (Right source – Right rate – Right time – Right place).

Áp dụng khoa học quản lý đạm không chỉ giúp tối ưu năng suất, mà còn góp phần bảo vệ môi trường, sức khỏe con người và hướng tới một nền nông nghiệp bền vững.

Với đội ngũ nhân sự hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nhập khẩu và kinh doanh phân bón, giải pháp dinh dưỡng cây trồng từ Châu Âu, Dynagro cam kết cung ứng những sản phẩm với chất lượng như đúng cam kết, mang hiệu quả bền vững, góp phần nâng tầm nông sản Việt trên thị trường thế giới.

Quý doanh nghiệp, quý đối tác quan tâm đến các dòng sản phẩm cung cấp dinh dưỡng toàn diện từ Châu Âu, xin liên hệ hotline (028) 6686 5593 để được tư vấn chi tiết và tận tình.

Biểu hiện, tác hại khi thiếu và thừa đạm

  • Một số tác hại của cây khi thiếu đạm:

    • Sinh trưởng còi cọc. Khi cây trồng thiếu đạm, cây thiếu vật chất cơ bản để hình thành tế bào nên khả năng sinh trưởng bị đình trệ.

    • Lá toàn thân biến vàng. Các quá trình sinh lý sinh hóa trong cây bị ngưng trệ,  diệp lúc ít được hình thành gây ra hiện tượng lá chuyển vàng.

  • Một số tác hại của cây khi thừa đạm:

    • Thừa đạm sẽ làm cho cây không chuyển hóa hết được sang dạng hữu cơ, làm tích lũy nhiều dạng đạm vô cơ gây độc cho cây.

    • Thừa đạm sẽ làm cho cây sinh trưởng thái quá, gây vóng. Các hợp chất cacbon phải huy động nhiều cho việc giải độc đạm nên không hình thành được các chất “xơ” nên làm cây yếu, các quá trình hình thành hoa quả bị đình trệ làm giảm hoặc không cho thu hoạch.

  • Thừa đạm sẽ gây ra các hiện tượng sau:

    • Cành lá phát triển mạnh nhưng ra hoa quả ít và muộn.

    • Rễ phát triển ít và nông.

    • Trên mặt đất cành lá rậm rạp, nhưng dưới mặt đất rễ ít và nông gây ra sự thiếu cân đối, làm cây dễ đổ.

    • Cây lá rậm rạp, xanh non, ẩm độ cao, thiếu ánh sáng chiếu trực tiếp nên sâu bệnh phát triển nhiều hơn. Cành, thân, lá non mềm sâu bệnh dễ xâm nhập.

Việc thiếu hay thừa đạm đều gây ảnh hưởng rất lớn đối với cây trồng. Nên bón phân hợp lý phù hợp với loại cây trồng, đất trồng và loại phân sử dụng.