Chuyển tới nội dung

Phân bón và dinh dưỡng cây trồng

Mangan (Mn) Và Vai Trò Của Mangan Đối Với Cây Trồng

Mangan (Mn) và vai trò của mangan đối với cây trồng

Trong nông nghiệp hiện đại, việc cân đối và quản lý dinh dưỡng vi lượng đóng vai trò quyết định đến năng suất, chất lượng và sức khỏe của cây trồng. Trong số các nguyên tố vi lượng, mangan (Mn) là yếu tố thường bị bỏ qua, nhưng lại có ảnh hưởng sâu sắc đến quá trình quang hợp, trao đổi chất, hình thành diệp lục tố và sức đề kháng tự nhiên của cây.

Sự thiếu hụt hoặc thừa mangan không chỉ gây rối loạn sinh lý, mà còn ảnh hưởng đến khả năng hấp thu các nguyên tố khác như sắt (Fe), kẽm (Zn) và magie (Mg).

Mangan là gì?

Mangan là gì?
Mangan là gì?

Mangan (Mn) là một nguyên tố hóa học thuộc nhóm kim loại chuyển tiếp, có số hiệu nguyên tử 25, khối lượng nguyên tử 54,94. Trong đất và trong mô thực vật, Mangan tồn tại ở nhiều trạng thái oxy hóa khác nhau, phổ biến nhất là Mn²⁺, Mn³⁺ và Mn⁴⁺.

Ở điều kiện tự nhiên, Mangan trong đất thường tồn tại dưới dạng oxit, hydroxyt hoặc cacbonat, có thể bị khử hoặc oxy hóa tùy vào độ pH, độ ẩm, mức oxy và hoạt động vi sinh vật trong đất.

Dạng Mn²⁺ hòa tan là dạng cây trồng có thể hấp thu trực tiếp qua rễ, và khả năng hấp thu này chịu ảnh hưởng mạnh bởi độ pH đất – khi đất bị kiềm (pH > 6,5), Mn dễ bị oxy hóa thành dạng không tan và gây thiếu mangan ở cây.

Theo nghiên cứu của Alloway (2008):

“Sự sẵn có của mangan trong đất giảm đi đáng kể khi pH tăng trên 6,0, đặc biệt ở các loại đất giàu hữu cơ hoặc đất canh tác lâu năm bị oxy hóa mạnh.”

Vai trò của Mangan đối với cây trồng

Vai trò của Mangan đối với cây trồng
Vai trò của Mangan đối với cây trồng

Mangan đóng vai trò sinh hóa trong hơn 35 phản ứng enzyme, liên quan đến các quá trình chủ chốt như quang hợp, tổng hợp chlorophyll, hình thành lignin, cố định nitơ và kháng oxy hóa. Dưới đây là các nhóm chức năng chính:

Tham gia vào quá trình quang hợp

  • Mn là thành phần thiết yếu của phức hợp OEC (Oxygen Evolving Complex) trong hệ thống quang hợp II nơi diễn ra quá trình phân tách nước (H₂O) để giải phóng oxy (O₂), proton (H⁺) và electron (e⁻);

Tham gia vào hoạt động enzyme

  • Mn là cofactor của nhiều enzyme như superoxide dismutase (Mn-SOD), decarboxylase, dehydrogenase giúp cây giảm stress oxy hóa khi gặp điều kiện bất lợi như nhiệt độ cao, hạn, mặn hoặc bệnh lý.

Ảnh hưởng đến tổng hợp lignin và thành tế bào

  • Mn hỗ trợ hoạt động của peroxidase enzyme xúc tác quá trình tổng hợp lignin, giúp tăng độ cứng vững của thành tế bào và tăng khả năng chống chịu sâu bệnh.

Tăng cường khả năng hấp thu dinh dưỡng khác

  • Mn ảnh hưởng đến trao đổi Fe, Zn, Cu trong mô cây. Cân bằng giữa các vi lượng này quyết định hiệu quả sinh trưởng. Sự mất cân bằng Mn (thừa hoặc thiếu) dễ gây ra “hiệu ứng đối kháng ion” làm giảm khả năng hấp thu vi lượng khác..

Các loại phân Mangan phổ biến

Mangan sulfate (MnSO₄·H₂O)

  • Là dạng phổ biến nhất, tan tốt trong nước, hiệu lực nhanh.
  • Hàm lượng Mn khoảng 30–32%.
  • Thích hợp dùng phun qua lá hoặc bón gốc cho cây trồng trên đất trung tính – kiềm.
  • Tuy nhiên dễ bị rửa trôi ở vùng đất chua và có mưa nhiều.

Mangan oxide (MnO, Mn₂O₃, Mn₃O₄)

  • Hiệu lực chậm hơn, tan kém.
  • Phù hợp dùng bón nền hoặc cải tạo đất dài hạn.
  • Thường dùng phối hợp với các dạng sulfate hoặc chelate để tăng hiệu quả hấp thu.

Dạng chelate (Mn-EDTA, Mn-DTPA, Mn-EDDHA)

  • Có khả năng ổn định Mn²⁺, tránh kết tủa và cố định trong đất.
  • Phù hợp cho đất có pH cao hoặc chứa nhiều canxi.
  • Hiệu quả cao nhưng giá thành đắt hơn.

Theo Lindsay & Norvell (1978):

“Mn-DTPA đặc biệt hữu hiệu trong môi trường đất có pH 7–8, giúp giữ Mn ở dạng hòa tan, dễ hấp thu trong suốt chu kỳ sinh trưởng.”

Cách sử dụng Mangan hiệu quả

Cách sử dụng Mangan hiệu quả
Cách sử dụng Mangan hiệu quả

Khi nào nên bổ sung Mangan?

  • Khi xuất hiện biểu hiện thiếu Mn: lá non có đốm vàng xen xanh, gân lá vẫn xanh, xuất hiện đốm hoại tử nhỏ trên lá lúa, bắp, rau.
  • Đất có pH > 6,5 hoặc đất trồng lâu năm thường bị oxy hóa mạnh.
  • Cây trồng trên đất cát, đất hữu cơ cao dễ bị thiếu Mn.

Các bài viết liên quan:

Nguyên tắc sử dụng hiệu quả

  • Kiểm tra pH đất trước khi bón: nếu pH > 6,5 nên ưu tiên Mn dạng chelate (Mn-EDTA).
  • Phun qua lá vào buổi sáng sớm hoặc chiều mát, tránh nắng gắt.
  • Không pha chung Mn với phân lân hoặc thuốc gốc kiềm.
  • Liều khuyến nghị: 0,3–0,5% MnSO₄ trong dung dịch phun (tùy loại cây).
  • Bón định kỳ 20–25 ngày/lần trong giai đoạn sinh trưởng mạnh.

Theo Singh et al. (2017):

“Phun foliar với MnSO₄ 0,5% trên cây đậu và bắp cải giúp tăng 15–20% năng suất so với đối chứng nhờ cải thiện hàm lượng chlorophyll và hoạt động enzyme SOD.”

Kết luận

Mangan là vi lượng thiết yếu nhưng dễ bị thiếu hụt trong điều kiện đất trung tính – kiềm hoặc ở vùng mưa nhiều. Sự cân bằng mangan không chỉ giúp cây tăng cường khả năng quang hợp, chống chịu stress, mà còn nâng cao năng suất và chất lượng nông sản.

mangan-va-vai-tro-cua-mangan-doi-voi-cay-trong

Với đội ngũ nhân sự hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nhập khẩu và kinh doanh phân bón, giải pháp dinh dưỡng cây trồng từ Châu Âu, Dynagro cam kết cung ứng những sản phẩm với chất lượng như đúng cam kết, mang hiệu quả bền vững, góp phần nâng tầm nông sản Việt trên thị trường thế giới.

Quý doanh nghiệp, quý đối tác quan tâm đến các dòng sản phẩm cung cấp dinh dưỡng từ Châu Âu, xin liên hệ hotline (028) 6686 5593 để được tư vấn chi tiết và tận tình.