Chuyển tới nội dung

Phân bón và dinh dưỡng cây trồng

Đạm (Nitơ) Và Vai Trò Của Đạm Đối Với Cây Trồng

Đạm (Nitơ) Và Vai Trò Của Đạm Đối Với Cây Trồng

Đạm (Nitơ – N) là yếu tố dinh dưỡng được ví như “nền móng” của mọi quá trình phát triển ở cây trồng – từ việc hình thành protein, diệp lục, đến thúc đẩy tăng trưởng và tạo năng suất. Tuy nhiên, nhiều nhà nông vẫn còn bón đạm theo kinh nghiệm, chưa nắm rõ khi nào cần bón, bón bao nhiêu, bón loại nào, dẫn đến cây thiếu hoặc thừa đạm, ảnh hưởng lớn đến hiệu quả sản xuất.

Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ về khái niệm, vai trò, các dạng đạm phổ biến, cách sử dụng hiệu quả, và đồng thời trích dẫn từ các tài liệu khoa học quốc tế để giúp bạn có quyết định chính xác hơn trong thực tiễn canh tác.

Đạm (Nitơ) là gì?

dam-va-vai-tro-cua-dam-doi-voi-cay-trong
Đạm là gì?

Đạm (Nitơ – N) là một trong ba nguyên tố đa lượng thiết yếu cho cây trồng, cùng với Phốt pho (P) và Kali (K). Nitơ là thành phần chính của amino acid nguyên liệu tạo nên protein, enzyme, axit nucleic (DNA, RNA) và diệp lục tố (chlorophyll).

Theo Marschner, H. (2012):

“Nitrogen is a vital constituent of proteins, nucleic acids, and chlorophyll, and is thus essential for all plant growth processes.”

Vai trò của Đạm đối với cây trồng

dam-va-vai-tro-cua-dam-doi-voi-cay-trong
Vai trò của Đạm đối với cây trồng

Tổng hợp protein và enzyme động cơ sinh học của cây

Đạm là nguyên liệu để tạo nên amino acid, từ đó hình thành protein – thành phần chính cấu tạo tế bào, điều hành mọi phản ứng sinh lý như quang hợp, hô hấp, hấp thu dinh dưỡng. Nếu không có đạm, cây sẽ không thể sinh trưởng, phát triển mô mới hay hồi phục sau stress.

Theo Fageria, N.K. (2009)

“All physiological functions such as photosynthesis, respiration, and nutrient uptake are protein-mediated, and thus nitrogen-dependent.”

Tạo diệp lục giúp cây quang hợp

Đạm đóng vai trò trung tâm trong việc hình thành diệp lục (chlorophyll). Diệp lục hấp thu ánh sáng, chuyển hóa CO₂ thành năng lượng cho cây.

Thiếu đạm khiến cây vàng lá từ lá già, mất màu xanh, giảm khả năng quang hợp làm giảm năng suất đáng kể.

Các bài viết liên quan:

Thúc đẩy phát triển thân, lá, cành

Giai đoạn đầu sinh trưởng, đạm giúp cây kéo dài lóng, phát triển tán, tăng số lượng và kích thước lá giúp mở rộng diện tích hấp thụ ánh sáng làm tăng năng suất.

Đạm còn điều tiết hoạt động hormone sinh trưởng, nhất là auxin và cytokinin đóng vai trò tăng phân chia tế bào và phát triển mô mới.

Tăng năng suất và cải thiện chất lượng nông sản

  • Ở cây rau: đủ đạm giúp lá xanh, to, thu hoạch nhanh.
  • Ở cây ăn quả: đạm cần thiết để tăng kích thước trái, tăng trọng lượng hạt, nhưng nếu thừa sẽ gây rụng trái non hoặc giảm độ ngọt.
  • Ở cây lấy hạt: giúp tăng hàm lượng protein (đặc biệt là lúa mì, đậu nành, bắp).

Các loại Đạm phổ biến trong nông nghiệp

Ure

  • 46% N (Nitrogen).
  • Ưu điểm: Hòa tan tốt, hiệu quả nhanh, giá rẻ.
  • Giai đoạn khuyến nghị: Giai đoạn sinh trưởng mạnh, khi cây cần thúc lá.

Canxi Nitrat (Ca(NO₃)₂)

  • 15% N + 19% Ca.
  • Ưu điểm: Cung cấp đồng thời đạm và canxi, hạn chế nứt trái, thối rễ.
  • Giai đoạn khuyến nghị: Ra hoa, nuôi trái.

Các bài viết liên quan:

Kali Nitrat (KNO₃)

  • 13% N + 44% K.
  • Ưu điểm: Bổ sung cả kali và đạm, tăng chất lượng nông sản.
  • Giai đoạn khuyến nghị: Trước thu hoạch, giai đoạn chắc hạt.

Các bài viết liên quan:

Amino acid chứa Nitơ

  • Các dạng hữu cơ dễ hấp thu.
  • Ưu điểm: Hấp thu rất nhanh qua lá, dùng khi cây yếu, stress.
  • Giai đoạn khuyến nghị: Toàn bộ chu kỳ, đặc biệt khi cây bị sốc sinh lý.

Ammonium sulfate dạng lỏng

  • Đạm cá, đạm đậu nành, compost, phân chuồng hoai.
  • Ưu điểm: Tăng cường đạm và lưu huỳnh, hỗ trợ tổng hợp protein.
  • Giai đoạn khuyến nghị: Giai đoạn đầu, thúc đẻ nhánh.

Theo IFA, Fertilizer Manual, 2008:

“Each nitrogen form (urea, ammonium, nitrate) behaves differently in the soil. Urea is most efficient when incorporated; nitrate is most prone to leaching.”

Theo Dr. James W. Murphy, Rutgers University Cooperative Extension:

“Foliar nitrogen sprays such as urea solutions are rapidly absorbed and can supplement root uptake under stress conditions or high-demand periods.”

Cách sử dụng Đạm hiệu quả

Khi nào nên bổ sung Đạm?

  • Giai đoạn đầu sinh trưởng (sau cấy/nảy mầm): cây cần nhiều đạm để phát triển bộ lá và rễ.
  • Khi cây thiếu đạm: lá già vàng, cây sinh trưởng chậm, thân yếu.
  • Sau khi cắt tỉa, thu hoạch: giúp cây hồi phục nhanh.

Theo Barker & Pilbeam:

“Nitrogen demand is highest during early vegetative stages and decreases during reproductive growth.”

Nguyên tắc sử dụng

Bón đúng lượng

  • Thiếu: Cây còi cọc, vàng lá.
  • Thừa: Cây “xanh mướt nhưng yếu”, dễ đổ ngã, sâu bệnh, tích nitrat gây độc.

Chia nhỏ lượng đạm, bón nhiều lần

  • Giảm thất thoát do rửa trôi, bay hơi.
  • Đảm bảo cây luôn đủ đạm, không bị “đói – no” thất thường.

Theo Dr. Peter Scharf, University of Missouri:

“To optimize N efficiency, split application and real-time crop monitoring are essential strategies.”

Kết hợp với các yếu tố khác

  • Lưu huỳnh (S): giúp tổng hợp protein.
  • Phốt pho (P) & Kali (K): phối hợp tăng cường sinh trưởng, ra hoa, tạo quả.

Không bón khi mưa lớn, úng nước

  • Đạm dễ bị rửa trôi, chuyển hóa thành dạng khí bay hơi mất (đặc biệt là ure).

Theo dõi biểu hiện thực tế trên cây

  • Dùng SPAD meter (máy đo màu xanh lá) hoặc theo dõi biểu hiện để điều chỉnh kịp thời.

Kết luận

Đạm là nguyên tố nền tảng, điều hành toàn bộ quá trình sinh trưởng và phát triển của cây. Sử dụng đúng cách sẽ giúp cây khỏe, năng suất cao và nâng cao chất lượng nông sản. Ngược lại, lạm dụng đạm không chỉ gây thiệt hại kinh tế mà còn để lại hậu quả lâu dài cho đất và môi trường.

Đạm (Nitơ) Và Vai Trò Của Đạm Đối Với Cây Trồng

Với đội ngũ nhân sự hơn 10 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực nhập khẩu và kinh doanh phân bón, giải pháp dinh dưỡng cây trồng từ Châu Âu, Dynagro cam kết cung ứng những sản phẩm với chất lượng như đúng cam kết, mang hiệu quả bền vững, góp phần nâng tầm nông sản Việt trên thị trường thế giới.

Quý doanh nghiệp, quý đối tác quan tâm đến các dòng sản phẩm dinh dưỡng cây trồng từ Châu Âu, xin liên hệ hotline (028) 6686 5593 để được tư vấn chi tiết và tận tình.