Lân là một trong những chất dinh dưỡng quan trọng đối với cây trồng. Tuy nhiên, lượng lân dễ tiêu trong đất thường không đủ đáp ứng nhu cầu sinh trưởng và phát triển của các loại cây trồng cho năng suất cao. Cây trồng chỉ hấp thu khoảng 25-30% lượng phân lân mà chúng ta bón. Ngoài ra, các phản ứng hòa tan của đất và các quá trình khoáng hóa chất hữu cơ cũng giải phóng lượng lân đáng kể cho cây trồng. Quá trình chuyển hóa và phân giải lân diễn ra nhanh chóng và thuận lợi đều nhờ vào sự có mặt của các vi sinh vật chuyển hóa và phân giải lân.
Các vi sinh vật phân giải lân gồm các VSV có khả năng chuyển hóa hợp chất photpho khó tan thành dạng dễ tiêu cho cây trồng sử dụng, bao gồm các loài: Pseudomonas, Micrococcus, Bacillus, Flavobacterium, Penicillium, Sclerotium, Aspergillus. Các VSV này không chỉ phân giải photphat canxi mà còn cả muối photphat của nhôm (Al), sắt (Fe), mangan (Mn) và các dạng khác kể cả quặng. Chúng còn có khả năng khoáng hóa các hợp chất lân hữu cơ thành sản phẩm mà cây trồng có thể hấp thu ngay.
Quá Trình Chuyển Hóa Và Phân Giải Lân
Lân vô cơ: Lân vô cơ thường được giữ trên các bề mặt khoáng bằng các kết tủa (cố định lân). Vi sinh vật hấp thu lân dưới dạng H₂PO₄- và hình thành lân hữu cơ trong cơ thể chúng. Khi chúng chết đi, lân hữu cơ sẽ được trả lại cho đất.
Lân hữu cơ: Vi sinh vật (vi khuẩn, nấm, xạ khuẩn) kết hợp với nhiệt độ, ẩm độ, độ thoáng khí, pH, hàm lượng dinh dưỡng, dư thừa thực vật, enzymes phosphatase… thực hiện quá trình khoáng hóa để tạo ra các ion HPO₄(2-) và H₂PO₄-.
Vai Trò Quan Trọng Của Vi Sinh Vật Phân Giải Lân
Hòa tan hợp chất photpho khó tan: Các VSV này nâng cao hiệu quả sử dụng lân khoáng cho cây trồng.
Tổng hợp chất kích thích sinh trưởng: Nhiều VSV phân giải lân có khả năng tổng hợp chất kích thích sinh trưởng thực vật. Một số khác có khả năng đối kháng VSV gây bệnh ở vùng rễ cây trồng.
Kết hợp với VSV cố định đạm: Sự kết hợp này tăng hiệu quả sử dụng nitơ và photpho của cây trồng.
Một Số Chú Ý Khi Cung Cấp Phân Lân Cho Cây Trồng
Sau khi được cung cấp vào đất, lân phải trải qua bốn quá trình khép kín (khoáng hóa, cố định sinh học, cố định hóa học và phân giải) để thành hai dạng mà rễ cây hấp thụ được là HPO₄(2-) và H₂PO₄-.
Khi ở môi trường có pH = 7.2, tỷ lệ hai ion này cân bằng. Ở môi trường kiềm, tỷ lệ HPO₄(2-) cao hơn; còn ở môi trường chua, tỷ lệ H₂PO₄- cao hơn. Dạng ion H₂PO₄- được rễ cây hấp thu nhanh hơn dạng ion HPO₄(2-).
Cây chỉ có thể hút được lân từ đất dưới dạng hòa tan trong dung dịch đất.
