Đất phèn là loại đất phổ biến ở các vùng đồng bằng ven biển có nhiều xác sinh vật chứa lưu huỳnh, thường có độ pH thấp (thường từ 5,5 trở xuống). Khi đất phèn được hình thành với một lượng lớn, chúng sẽ có tác động xấu đến các đặc tính đất và hạn chế năng suất cây trồng. Tuy nhiên, bà con nông dân đã quen và có các biện pháp để thích ứng với vùng đất phèn, tìm các loại cây ưa chua để tăng năng suất và hiệu quả kinh tế ở vùng đất đó. Qua bài viết này, Lagota sẽ tổng hợp khái quát về chủ đề đất phèn, giúp cho những người mới bắt đầu tìm hiểu về nông nghiệp có cái nhìn tổng quan và hiểu rõ hơn về khái niệm “đất phèn” nhé!

1. Nguyên Nhân Hình Thành Đất Phèn

• Vùng Đồng Bằng Ven Biển: Đất phèn được hình thành ở vùng đồng bằng ven biển có nhiều xác sinh vật chứa lưu huỳnh. Trong điều kiện yếm khí, lưu huỳnh (S) kết hợp với sắt (Fe) tạo thành chất FeS2. Sau đó, FeS2 bị oxy hóa hình thành axit sunphuric (H2SO4), đây là nguyên nhân chính khiến đất chua.
• Vùng Đồi Núi Trung Du: Đất vùng đồi núi trung du phía Bắc được phát sinh trên nền đá mang nhiều sắt và hình thành nên đất Feralit. Vùng đất đỏ Tây Nguyên hình thành trên nền đất bazan giàu nhôm (đất boxit), vì vậy hầu hết các loại đất này thường bị phèn chua, có độ pH từ 4 đến 5, làm hạn chế năng suất cây trồng tại các vùng này.

2. Các Dấu Hiệu Nhận Biết Đất Phèn

• Thành Phần Cơ Giới: Đất có thành phần cơ giới nặng.
• Tầng Đất Mặt: Khi đất khô thì cứng và có màu vàng đỏ, nhiều vết nứt nẻ.
• Độ pH Thấp: Độ pH đất <4, đất chua nghèo mùn và nghèo đạm.
• Chất Độc Hại: Trong đất có chứa nhiều chất gây độc hại cho cây trồng như: Al3+, Fe3+, CH4, H2S.
• Hoạt Động Vi Sinh Vật: Hoạt động của các vi sinh vật rất kém, quá trình phân hóa chất hữu cơ rất khó.
• Nước Đất Phèn: Nếu mặt nước đất phèn có nước màu vàng, nổi váng màu đỏ là do sắt gây ra (phèn nóng). Còn nước có màu trong xanh, đất quanh bờ màu xám là do nhôm gây ra (phèn lạnh).

3. Một Số Biện Pháp Cải Tạo Đất Phèn Đang Được Bà Con Áp Dụng

• Hệ Thống Tưới Tiêu: Xây dựng hệ thống tưới tiêu để tháo chua rửa mặn, xổ phèn và hạ thấp mạch nước ngầm.
• Bón Vôi: Bón vôi để khử chua và làm giảm độc hại của hàm lượng ion sắt (Fe3+) và nhôm (Al) tự do.
• Cày Sâu, Phơi Ải: Cày sâu, phơi ải sẽ làm quá trình chua hóa diễn ra mạnh, sau đó nước mưa, nước tưới tiêu sẽ tiến hành việc rửa chua.
• Canh Tác Lúa Nước: Có kênh, mương và đánh rãnh trên ruộng để xả phèn. Nếu canh tác cây trồng cạn thì lên liếp để hạ phèn; sử dụng giống và nhóm cây trồng thích ứng với đất phèn.
• Phân Bón: Sử dụng các loại phân cải thiện độ pH và phù hợp với đất phèn như phân lân Văn Điển, Biochar (than hoạt tính), các chế phẩm sinh học, bón lót phân hữu cơ.

Việc hiểu rõ về đất phèn và áp dụng các biện pháp cải tạo hợp lý sẽ giúp bà con nông dân tăng năng suất và hiệu quả kinh tế trên những vùng đất này. Chúc bà con thành công trong việc cải tạo và canh tác trên đất phèn!