Keo đất là thành phần quan trọng trong cấu trúc đất, có vai trò đặc biệt trong việc bảo tồn chất dinh dưỡng và điều kiện môi trường cho cây trồng. Dưới đây là các điểm quan trọng về mối quan hệ và vai trò của keo đất:
1. Ba loại keo đất chính
Keo vô cơ: Bao gồm các khoáng sét và hydroxit như keo sét (kaolinit, montmorillonit), keo hydroxit sắt, nhôm. Những loại này thường hấp phụ các ion dương như Ca2+, Mg2+, K+, Na+.
Keo hữu cơ: Hình thành từ phân giải các chất hữu cơ trong đất như axit humic, axit fulvic, xenlulozơ, protein, lignin. Chúng có khả năng tạo thành môi trường phù hợp cho vi sinh vật và hấp phụ dinh dưỡng.
Keo phức vô cơ – hữu cơ: Là sự kết hợp giữa keo hữu cơ và keo vô cơ hoặc các chất khoáng khác, phụ thuộc vào điều kiện môi trường và sự tương tác giữa chúng.
2. Đặc tính cơ bản của keo đất
Tỷ lệ diện tích lớn: Keo đất có kích thước nhỏ nhưng diện tích bề mặt lớn, chiếm 80% tổng diện tích bề mặt của đất, tạo điều kiện thuận lợi cho hấp phụ các chất dinh dưỡng và các phản ứng hóa học trong đất.
Năng lượng ở bề mặt: Keo đất tạo ra năng lượng từ diện tích bề mặt tiếp xúc, ảnh hưởng đến khả năng phản ứng và hấp phụ.
Mang điện tích: Phần lớn keo đất mang điện tích âm, do đó chủ yếu hấp phụ các cation như H+, Al(3+), Ca2+, Mg2+, K+, Na+.
Tác dụng ngưng tụ: Keo đất trong môi trường nước có thể hình thành từ trạng thái lơ lửng (sol) sang trạng thái ngưng tụ (gel), ảnh hưởng đến cấu trúc và tính chất vật lý của đất.
3. Vai trò của keo đất
Giữ lại chất dinh dưỡng: Nhờ vào khả năng hấp phụ mạnh mẽ, keo đất giữ lại các ion dinh dưỡng như N, P, K, Ca, Mg trong đất, từ đó cung cấp cho cây trồng khi cần thiết.
Điều khiển pH đất: Keo đất cũng tham gia vào việc điều chỉnh pH của đất, một yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến sự hấp thụ dinh dưỡng của cây và hoạt động của vi sinh vật trong đất.
Hỗ trợ cho sự sống của vi sinh vật: Keo đất tạo môi trường lý tưởng cho sự phát triển của vi khuẩn và vi sinh vật có lợi, nhờ vào các hoạt tính hóa học và sinh học của chúng.
4. Keo đất ở Việt Nam
Vùng đồi núi: Các loại keo sét như kaolinit, gơtit, gipxit phổ biến. Chúng có vai trò quan trọng trong việc giữ nước và chất dinh dưỡng ở các đất đồi núi.
Vùng đồng bằng: Keo đất chủ yếu là kaolinit và hydromica, phù hợp với đặc tính của đất đồng bằng.
Việc hiểu và quản lý keo đất là một phần quan trọng trong nỗ lực bảo vệ và tăng cường năng suất của đất trong nông nghiệp hiện đại. Các biện pháp như bổ sung phân bón hữu cơ và bảo vệ môi trường sẽ giúp duy trì và cải thiện sự hiệu quả của keo đất trong các hệ sinh thái đất.
.
